ಕರ್ನಾಟಕದ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸ್ಥಳಗಳು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಇತಿಹಾಸ, ಹಿನ್ನೆಲೆ.

ಹಂಪಿ:

14 ರಿಂದ 16 ನೇ ಶತಮಾನದವರೆಗೆ ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿದ್ದ ಹಂಪಿ, ಇದು ವ್ಯಾಪಾರ, ಕಲೆ, ಮತ್ತು ಧರ್ಮದ ಪ್ರಮುಖ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿತ್ತು. ಅದರಲ್ಲೂ, ಸಾಮ್ರಾಟ ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣದೇವರಾಯನ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಹಂಪಿಯು ವೈಭವದ ಉತ್ತುಂಗಕ್ಕೇರಿತ್ತು. ಬೇರೆ ಯಾವುದೇ ನಗರಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಲಾಗದ ನಗರವಾಗಿದ್ದ ಹಂಪಿ ತುಂಗಭದ್ರಾ ನದಿಯ ದಡದಲ್ಲಿರುವ ಇದರ ಅವಶೇಷಗಳು ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಶಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಕಲಾತ್ಮಕ ಸಾಧನೆಗಳಿಗೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ. ಭವ್ಯವಾದ ವಿರೂಪಾಕ್ಷ ದೇವಾಲಯ ಮತ್ತು ವಿಠ್ಠಲ ದೇವಾಲಯವು ವಿಜಯನಗರ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಉಸಿರುಕಟ್ಟುವ ಉದಾಹರಣೆಗಳಾಗಿದ್ದು, ಇಲ್ಲಿನ ಕಲ್ಲಿನ ರಥ ಮತ್ತು ಸಂಗೀತ ಹೊರಸೂಸುವ ಕಂಬಗಳು (Musical Pillars) ವಿಶ್ವವಿಖ್ಯಾತವಾಗಿವೆ. ಪೌರಾಣಿಕ ಕಥೆಗಳ ಕಥೆಗಳನ್ನು ಹೇಳುವ ಸಂಕೀರ್ಣವಾದ ಕೆತ್ತನೆಗಳು ಮತ್ತು ಶಿಲ್ಪಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. 14 ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿದ್ದ ಹಂಪಿ, ಯುನೆಸ್ಕೋ ವಿಶ್ವ ಪರಂಪರೆಯ ತಾಣವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಭಾರತದ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಐತಿಹಾಸಿಕ ತಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಆದರೆ, 1565ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ ತಾಳಿಕೋಟೆ ಯುದ್ಧದ ನಂತರ ಡೆಕ್ಕನ್ ಸುಲ್ತಾನರು ಈ ನಗರವನ್ನು ನಾಶಪಡಿಸಿದರು, ಆದರೆ ಅದರ ಅನೇಕ ಪ್ರಾಚೀನ ದೇವಾಲಯಗಳು ಮತ್ತು ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಗಳು ಉಳಿದುಕೊಂಡಿವೆ. ಹಂಪಿಯು ಕೇವಲ ಅವಶೇಷಗಳ ನಗರವಲ್ಲ, ಅದು ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ನಮ್ಮ ಕಣ್ಣು ಮುಂದೆಯೇ ಜೀವಂತಗೊಳಿಸುವಂತಹ ಅದ್ಭುತ ಸ್ಥಳ.

ಐಹೊಳೆ:

ಐಹೊಳೆ, ಕರ್ನಾಟಕದ ಬಾಗಲಕೋಟೆ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿರುವ ಒಂದು ಪುರಾತನ ಗ್ರಾಮ. ಚಾಲುಕ್ಯರ ಕಾಲದಿಂದಲೂ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿರುವ ನಗರ. ಐಹೊಳೆಯು ಕ್ರಿ.ಶ 5ನೇ ಶತಮಾನದಿಂದ 8ನೇ ಶತಮಾನದವರೆಗೆ ಬಾದಾಮಿ ಚಾಲುಕ್ಯರ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿದ್ದು, ಇದನ್ನು ”ಭಾರತೀಯ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ತೊಟ್ಟಿಲು” ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಇಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ಶೈಲಿಗಳ ನೂರಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ದೇವಾಲಯಗಳಿವೆ, ಇದು ದೇವಾಲಯ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೆ ಒಂದು ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ಸ್ಥಳವಾಗಿದ್ದು, ವಿಭಿನ್ನ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ವಿಚಾರಗಳನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುತ್ತದೆ. ಐಹೊಳೆಯ ವೈವಿಧ್ಯಮಯ ದೇವಾಲಯಗಳು ಮತ್ತು ಸ್ಮಾರಕಗಳ ಸಂಗ್ರಹವು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮಹತ್ವದ ನಿಧಿಯಾಗಿದ್ದು, ಈ ಪ್ರದೇಶದ ಶ್ರೀಮಂತ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸುತ್ತದೆ.

ಬಾದಾಮಿ:

ಬಾದಾಮಿಯು ಕರ್ನಾಟಕದ ಬಾಗಲಕೋಟೆ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿರುವ ಒಂದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪಟ್ಟಣ. ಬಾದಾಮಿಯು ಹಿಂದೆ ‘ವಾತಾಪಿ’ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತಿತ್ತು. ಚಾಲುಕ್ಯರ ಮೊದಲ ಅರಸನಾದ ಪುಲಕೇಶಿ I ಇದನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದನು. ಕ್ರಿ.ಶ. 6ನೇ ಶತಮಾನದಿಂದ 8ನೇ ಶತಮಾನದವರೆಗೆ ಚಾಲುಕ್ಯ ರಾಜವಂಶದ ರಾಜಧಾನಿಯಾದ ಬಾದಾಮಿ, ತನ್ನ ಅನನ್ಯ ಕೆಂಪು ಮರಳುಗಲ್ಲಿನ ಬೆಟ್ಟಗಳಲ್ಲಿ ಕಡೆದ ಗುಹಾಂತರ ದೇವಾಲಯಗಳಿಗೆ  ಸೊಗಸಾದ ಶಿಲ್ಪಗಳಿಗೆ ವಿಶ್ವವಿಖ್ಯಾತವಾಗಿದೆ. ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ದೇವತೆಗಳು ಮತ್ತು ಪೌರಾಣಿಕ ದೃಶ್ಯಗಳನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತವೆ, ಇದು ಚಾಲುಕ್ಯ ಯುಗದ ಕಲಾತ್ಮಕ ಪ್ರತಿಭೆಯನ್ನು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿನ ದೇವಾಲಯಗಳು ಆ ಅವಧಿಯ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ಮತ್ತು ಕಲಾ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ದೇವಾಲಯಗಳು ಶೈವ, ವೈಷ್ಣವ ಮತ್ತು ಜೈನ ಧರ್ಮಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತವೆ.

ಬಾದಾಮಿ ಗುಹೆ ದೇವಾಲಯಗಳು ಬಾದಾಮಿಯ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಮುಖ ಆಕರ್ಷಣೆಯಾಗಿದ್ದು, ಇಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು ನಾಲ್ಕು ಗುಹೆ ದೇವಾಲಯಗಳಿವೆ.

ಗುಹೆ 1: ಶಿವನಿಗೆ ಅರ್ಪಿತವಾಗಿದೆ, ಇಲ್ಲಿ ಶಿವ ಮತ್ತು ಪಾರ್ವತಿಯ ವಿಗ್ರಹಗಳಿವೆ.
ಗುಹೆ 2 & 3: ವಿಷ್ಣುವಿಗೆ ಅರ್ಪಿತವಾಗಿವೆ. ಗುಹೆ 3ರಲ್ಲಿ ವಿಷ್ಣುವಿನ ಅವತಾರಗಳಾದ ನರಸಿಂಹ ಮತ್ತು ವರಾಹನ ಕೆತ್ತನೆಗಳಿವೆ.
ಗುಹೆ 4: ಇದು ಜೈನ ತೀರ್ಥಂಕರರಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿತವಾಗಿದೆ.

ಒಟ್ಟಾರೇ ಹೇಳುವುದದರೇ ಬಾದಾಮಿಯು ನಿಸರ್ಗ, ಇತಿಹಾಸ ಮತ್ತು ಕಲೆಯ ಅದ್ಭುತ ಸಂಗಮವಾಗಿದೆ.

ಪಟ್ಟದಕಲ್ಲು:

ಪಟ್ಟದಕಲ್ಲು ಕೂಡ ಕರ್ನಾಟಕದ ಬಾಗಲಕೋಟೆ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿರುವ ಒಂದು ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಐತಿಹಾಸಿಕ ತಾಣವಾಗಿದ್ದು, ಚಾಲುಕ್ಯರ ರಾಜಧಾನಿಗಳಾದ ಐಹೊಳೆ ಮತ್ತು ಬಾದಾಮಿಗೆ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿರುವ ಈ ಸ್ಥಳವು, ದೇವಾಲಯ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಒಂದು ಶ್ರೇಷ್ಠ ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿದೆ. ಪಟ್ಟದಕಲ್ಲು‘ ಎಂದರೆ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ‘ಪಟ್ಟಾಭಿಷೇಕದ ಕಲ್ಲು’ ಅಥವಾ ‘ಪಟ್ಟಾಭಿಷೇಕದ ಸ್ಥಳ’ ಎಂದರ್ಥ. ಚಾಲುಕ್ಯ ರಾಜರು ತಮ್ಮ ಪಟ್ಟಾಭಿಷೇಕ ಸಮಾರಂಭಗಳನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದರು, ಇದರಿಂದಾಗಿ ಈ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಈ ಹೆಸರು ಬಂದಿದೆ. ಚಾಲುಕ್ಯರ ಮತ್ತೊಂದು ಪ್ರಮುಖ ತಾಣವಾದ ಪಟ್ಟದಕಲ್ಲು, ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ದ್ರಾವಿಡ ಮತ್ತು ಉತ್ತರ ಭಾರತದ ನಾಗರ ಸೇರಿದಂತೆ ವಿವಿಧ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ಶೈಲಿಗಳನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸುವ ವಿರೂಪಾಕ್ಷ ದೇವಾಲಯ, ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ ದೇವಾಲಯ, ಪಾಪನಾಥ ದೇವಾಲಯ, ಜೈನ ದೇವಾಲಯ, ಗಲಗನಾಥ ದೇವಾಲಯ ಹೀಗೆ ಹಲವು ದೇವಾಲಯಗಳ ಸಮೂಹವಾಗಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯಗಳು ಈ ಪ್ರದೇಶದ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮತ್ತು ಕಲಾತ್ಮಕ ವಿಕಸನಕ್ಕೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿ ನಿಂತಿವೆ. ಪಟ್ಟದಕಲ್ಲು ಕೇವಲ ದೇವಾಲಯಗಳ ಸಮೂಹವಲ್ಲ, ಅದು ಭಾರತೀಯ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಒಂದೇ ಕಡೆ ಪ್ರದರ್ಶಿಸುವ ಒಂದು ಅಮೂಲ್ಯ ಇತಿಹಾಸದ ದಾಖಲೆಯಾಗಿದೆ.

ಈ ನಾಲ್ಕು ನಗರಗಳು ಇತಿಹಾಸ, ಕಲೆ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಶ್ರೀಮಂತ ವಸ್ತ್ರವನ್ನು ನೀಡುತ್ತವೆ, ಇದು ಪ್ರವಾಸಿಗರಿಗೆ ಪ್ರಬಲ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಗಳ ಉದಯ ಮತ್ತು ಪತನವನ್ನು ಅನ್ವೇಷಿಸಲು ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ವಿಕಸನವನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ. ಇತಿಹಾಸ, ಕಲೆ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತಿ ಹೊಂದಿರುವ ಯಾರಾದರೂ ಭೇಟಿ ನೀಡಲೇಬೇಕಾದ ತಾಣವಾಗಿದೆ.

ಬಿಜಾಪುರ:

ಬಿಜಾಪುರ (ಈಗಿನ ಹೆಸರು ವಿಜಯಪುರ) ಕರ್ನಾಟಕದ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಐತಿಹಾಸಿಕ ನಗರ. ಭವ್ಯವಾದ ಸ್ಮಾರಕಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಬಿಜಾಪುರವು ಇಂಡೋ-ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಕ್ಕೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. 15ನೇ ಶತಮಾನದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಈ ನಗರವು ಆದಿಲ್ ಶಾಹಿ ರಾಜವಂಶದ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿತ್ತು. ಸುಮಾರು 200 ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ (1490-1686) ಆಳಿದ ಆದಿಲ್ ಶಾಹಿಗಳು ಇಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಭವ್ಯ ಕಟ್ಟಡಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದರು, ಅದು ಇಂದಿಗೂ ಅವರ ವೈಭವಕ್ಕೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ. ಬೃಹತ್ ಗುಮ್ಮಟವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಗೋಲ್ ಗುಂಬಜ್ ಇದು ವಿಶ್ವದ ಎರಡನೇ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಗುಮ್ಮಟವಾಗಿದ್ದು, ಇದರೊಳಗಿರುವ ‘ಪಿಸುಮಾತಿನ ಗ್ಯಾಲರಿ’ (Whispering Gallery) ಪ್ರವಾಸಿಗರನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಹೇಳುವ ಪಿಸುಮಾತು 37 ಮೀಟರ್ ದೂರದಲ್ಲಿ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಕೇಳಿಸುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಆದಿಲ್ ಶಾಹಿ ವಂಶದ ಸುಲ್ತಾನನಾದ ಮೊಹಮ್ಮದ್ ಆದಿಲ್ ಶಾನ ಸಮಾಧಿ ಇದ್ದು, ಬಿಜಾಪುರದ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಸ್ಮಾರಕ ಇದಾಗಿದೆ. ಮತ್ತು ʼದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ತಾಜ್ ಮಹಲ್’ ಎಂದೆ ಕರೆಯಲಾಗುವ ಇಬ್ರಾಹಿಂ ರೌಜಾ ಇದು ಇಬ್ರಾಹಿಂ ಆದಿಲ್ ಶಾ II ನ ಸಮಾಧಿಯಾಗಿದೆ. ಈ ಸುಂದರ ಕಟ್ಟಡವು ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಒಂದು ಉತ್ತಮ ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿದ್ದು, ಇವು ಕರ್ನಾಟಕದ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಸೇರಿವೆ.

ಶ್ರೀರಂಗ ಪಟ್ಟಣ:

ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣವು ಒಂದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪಟ್ಟಣವಾಗಿದ್ದು, ಕಾವೇರಿ ನದಿಯ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿರುವ ಒಂದು ದ್ವೀಪದಲ್ಲಿದೆ. ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಇದು ಮೈಸೂರು ಸಂಸ್ಥಾನದ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿತ್ತು. ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನನ ಹಿಂದಿನ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿದ್ದ ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣವು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಹೈದರ್ ಅಲಿ ಮತ್ತು ಅವನ ಮಗ ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ್ ಅವರ ಆಡಳಿತಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಮಹತ್ವ ಪಡೆದುಕೊಂಡಿತು. ಇದು ಮೈಸೂರು ಸಂಸ್ಥಾನದ ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು ಮಿಲಿಟರಿ ಶಕ್ತಿಯ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿತ್ತು. 1799ರ ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷರ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಡಿ ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ್ ಇದೇ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ವೀರ ಮರಣವನ್ನಪ್ಪಿದನು.

ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣವು ರಂಗನಾಥಸ್ವಾಮಿ ದೇವಸ್ಥಾನ ಮತ್ತು ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನನ ಬೇಸಿಗೆ ಅರಮನೆಯಾದ ದರಿಯಾ ದೌಲತ್ ಬಾಗ್, ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ್‌ನ ಕಾರಾಗೃಹ, ನಿಮಿಷಾಂಬಾ ದೇವಾಲಯ, ಕಾವೇರಿ ನದಿಯ ಮೂರು ಕವಲುಗಳು ಒಂದಾಗುವ ತ್ರಿವೇಣಿ ಸಂಗಮ ಹೀಗೆ ಅನೇಕ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸ್ಥಳಗಳಿಗೆ ನೆಲೆಯಾಗಿದೆ. ಇದು ಇತಿಹಾಸ ಮತ್ತು ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಸೌಂದರ್ಯದಿಂದ ತುಂಬಿರುವ ಪಟ್ಟಣವಾಗಿದೆ.

ಮೈಸೂರು:

ಮೈಸೂರು ಅರಮನೆಯು 1610 ರ ಹಿಂದಿನ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಆಗ ಇದನ್ನು ಮಹಾರಾಜ ರಾಜ ಒಡೆಯರ್ I ನಿರ್ಮಿಸಿದರು. ಅರಮನೆಯನ್ನು ಹಲವಾರು ಬಾರಿ ನಾಶಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಪುನರ್ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ, ಪ್ರಸ್ತುತ ರಚನೆಯು ಹಿಂದೂ, ಮುಸ್ಲಿಂ ಮತ್ತು ಗೋಥಿಕ್ ಶೈಲಿಗಳ ಮಿಶ್ರಣವಾಗಿದೆ.

ಭವ್ಯವಾದ ಮೈಸೂರು ಅರಮನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಮೈಸೂರು, ರಾಜಮನೆತನದಿಂದ ತುಂಬಿ ತುಳುಕುತ್ತಿರುವ ನಗರ. ಕರ್ನಾಟಕದ ಅತ್ಯಂತ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ, ಭವ್ಯವಾದ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ಮತ್ತು ಭವ್ಯವಾದ ಒಳಾಂಗಣಗಳೊಂದಿಗೆ, ಈ ಅರಮನೆಯು ಬಹುನಿರೀಕ್ಷಿತ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಈ ನಗರವು ಚಾಮುಂಡೇಶ್ವರೀ ದೇವಾಲಯ ಮತ್ತು ನಾಡಹಬ್ಬವಾದ ದಸರಾದ ರೋಮಾಂಚಕ ಹಬ್ಬಕ್ಕೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದು, ಮೈಸೂರು ನಗರವು ತನ್ನ ಸುತ್ತಲು ಕೃಷ್ಣರಾಜಸಾಗರ (KRS) ಅಣೆಕಟ್ಟು ಮತ್ತು ಬೃಂದಾವನ ಗಾರ್ಡನ್ಸ್‌, ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣ, ರಂಗನತಿಟ್ಟು ಪಕ್ಷಿಧಾಮ, ಕಬಿನಿ ಜಲಾಶಯ, ನಂಜನಗೂಡು, ಬಂಡೀಪುರ ಮತ್ತು ನಾಗರಹೊಳೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನಗಳು ಇನ್ನು ಅನೇಕ ಪ್ರವಾಸಿ ತಾಣಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.

ಮೇಲುಕೋಟೆ:

ಮಂಡ್ಯ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಪಾಂಡವಪುರ ತಾಲ್ಲೂಕಿನಲ್ಲಿರುವ ಮೇಲುಕೋಟೆ ಒಂದು ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಧಾರ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ. ಮೇಲುಕೋಟೆ ಎಂಬ ಹೆಸರು, ಕನ್ನಡದ “ಮೇಲು” (ಮೇಲೆ) ಮತ್ತು “ಕೋಟೆ” (ಕೋಟೆ) ಎಂಬ ಪದಗಳಿಂದ ಬಂದಿದೆ. ಇದು ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲೆ ಇರುವ ಕೋಟೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು “ತಿರುನಾರಾಯಣಪುರ,” “ಯಾದವಗಿರಿ,” ಮತ್ತು “ವೈಕುಂಠ ವರ್ಧನ ಕ್ಷೇತ್ರ” ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಶ್ರೀವೈಷ್ಣವ ಆಚಾರ್ಯ ರಾಮಾನುಜರು ಸುಮಾರು 12 ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಇಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿದ್ದರಿಂದ ಈ ಸ್ಥಳವು ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಧಾರ್ಮಿಕ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿ ಮಹತ್ವ ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ. ಚೆಲುವನಾರಾಯಣಸ್ವಾಮಿ ದೇವಾಲಯವು ಮೇಲುಕೋಟೆಯಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರಮುಖ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದ್ದು, ರಾಮಾನುಜಾಚಾರ್ಯರಿಂದ ಜೀರ್ಣೋದ್ಧಾರಗೊಂಡಿದೆ.

ರಾಯಗೋಪುರ ಇದು ಅಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿದ್ದರೂ, ಅದರ ಭವ್ಯವಾದ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ಮತ್ತು ಗೋಪುರದ ರಚನೆಗಾಗಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಬೃಂದಾವನ ತಟಗಳು ಮತ್ತು ಪುಷ್ಕರಣಿಗಳು ,ಕಲ್ಯಾಣಿ ಮತ್ತು ಅಕ್ಕಪಕ್ಕದ ನೀರಿನ ತಟಗಳು ಇಲ್ಲಿನ ಮತ್ತೊಂದು ಆಕರ್ಷಣೆ ಎಂದರೇ ತಪ್ಪಗಲಾರದು. ಮೇಲುಕೋಟೆ ವನ್ಯಜೀವಿ ಧಾಮವನ್ನು ಕಪ್ಪು ಬಕ್ ಮತ್ತು ಬೂದು ತೋಳಗಳ ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಇದನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ಯೋಗ ನರಸಿಂಹಸ್ವಾಮಿ ದೇವಾಲಯವು ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲಿರುವ ಮತ್ತೊಂದು ಪ್ರಮುಖ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದ್ದು ಅನೇಕ ಭಕ್ತರು ಮತ್ತು ಪ್ರವಾಸಿಗರಿಂದ ಕೂಡಿರುತ್ತದೆ.

ಶ್ರವಣಬೆಳಗೊಳ:

ಶ್ರವಣಬೆಳಗೊಳದ ಹೆಸರು ಮೂರು ಪದಗಳಿಂದ ಬಂದಿದೆ: ‘ಶ್ರವಣ’ (ಜೈನ ಭಿಕ್ಷು), ‘ಬೆಳ’ (ಬಿಳಿ ಬಣ್ಣದ) ಮತ್ತು ‘ಗೊಲ’ (ಕೊಳ). ಬೆಟ್ಟದ ಕೆಳಗಿರುವ ದೊಡ್ಡ ಬಿಳಿಯ ಕೊಳದಿಂದಾಗಿ ಈ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಈ ಹೆಸರು ಬಂದಿದೆ. ಇದು ಜೈನ ಮುನಿಗಳ ಪ್ರಮುಖ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿತ್ತು.       ಜೈನರ ಪವಿತ್ರ ಸ್ಥಳವಾದ ಶ್ರವಣಬೆಳಗೊಳದಲ್ಲಿ ಗೋಮಟೇಶ್ವರನ ದೈತ್ಯ ಪ್ರತಿಮೆ ಇದೆ. ಈ ಪಟ್ಟಣವು ಕರ್ನಾಟಕದ ಹಲವಾರು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು, ಇಲ್ಲಿನ ವಿಶಿಷ್ಟ ಕಲಾ ವೈಭವ ಮತ್ತು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮಹತ್ವವು ಇಂದಿಗೂ ಸಾವಿರಾರು ಪ್ರವಾಸಿಗರನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತಿದೆ.

ಶ್ರವಣಬೆಳಗೊಳದ ಇತಿಹಾಸವು ಸುಮಾರು ಕ್ರಿ.ಪೂ. 3ನೇ ಶತಮಾನದಿಂದ ಆರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ. ಮೌರ್ಯ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಚಂದ್ರಗುಪ್ತ ಮೌರ್ಯ ತನ್ನ ಗುರು ಆಚಾರ್ಯ ಭದ್ರಬಾಹು ಅವರೊಂದಿಗೆ ಇಲ್ಲಿಗೆ ಬಂದು ಸನ್ಯಾಸ ಸ್ವೀಕರಿಸಿ ತಪಸ್ಸು ಮಾಡಿದರು ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಚಂದ್ರಗಿರಿಯಲ್ಲಿರುವ ಸ್ಮಾರಕಗಳು ಚಂದ್ರಗುಪ್ತ ಮೌರ್ಯನ ನೆನಪಿಗಾಗಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದ್ದು, ಶ್ರವಣಬೆಳಗೊಳದ ಪ್ರಮುಖ ಆಕರ್ಷಣೆ ಮತ್ತು ಇತಿಹಾಸದ ಕೇಂದ್ರಬಿಂದು ಬಾಹುಬಲಿ (ಗೋಮಟೇಶ್ವರ) ವಿಗ್ರಹ. ಗಂಗ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದ ಚಾವುಂಡರಾಯನು ಈ ಬೃಹತ್ ಏಕಶಿಲಾ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ಕ್ರಿ.ಶ. 981ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದನು. 57 ಅಡಿ ಎತ್ತರದ ಈ ವಿಗ್ರಹವು ಜೈನರ ಶಾಂತಿ ಮತ್ತು ತ್ಯಾಗದ ಸಂಕೇತವಾಗಿದೆ. ಗಂಗರ ನಂತರ, ಈ ಪ್ರದೇಶವು ಹೊಯ್ಸಳರು, ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ಮೈಸೂರು ರಾಜರ ಆಳ್ವಿಕೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿತು. ಈ ಎಲ್ಲಾ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಗಳು ದೇವಾಲಯಗಳು ಮತ್ತು ಶಿಲ್ಪಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿ ಈ ಸ್ಥಳದ ಧಾರ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಶ್ರೀಮಂತಿಕೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿದವು. ಪ್ರತಿ 12 ವರ್ಷಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ ಗೋಮಟೇಶ್ವರನಿಗೆ ಮಹಾಮಸ್ತಕಾಭಿಷೇಕ ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಮಹೋತ್ಸವದಲ್ಲಿ ಸಾವಿರಾರು ಭಕ್ತರು ಸೇರಿ ವಿಗ್ರಹಕ್ಕೆ ಹಾಲು, ತುಪ್ಪ, ಕೇಸರಿ, ಶ್ರೀಗಂಧ ಮತ್ತು ಚಿನ್ನದ ನಾಣ್ಯಗಳಿಂದ ಅಭಿಷೇಕ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಈ ವಿಧಿವಿಧಾನವು ಶ್ರವಣಬೆಳಗೊಳದ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಮಹತ್ವವನ್ನು ವಿಶ್ವಕ್ಕೆ ಸಾರುತ್ತದೆ.

ಬೇಲೂರು, ಹಳೇಬೀಡು:

ಬೇಲೂರು ಮತ್ತು ಹಳೇಬೀಡು ಕರ್ನಾಟಕದ ಇತಿಹಾಸ ಮತ್ತು ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಕ್ಕೆ ಕನ್ನಡಿ ಹಿಡಿಯುವ ಅವಳಿ ನಗರಗಳು. ಇವೆರಡೂ ಹೊಯ್ಸಳ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಪ್ರಮುಖ ರಾಜಧಾನಿಗಳಾಗಿದ್ದವು. ಈ ನಗರವು ಹೊಯ್ಸಳ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಕ್ಕೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದು, ಅನೇಕ ಐತಿಹಾಸಿಕ ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಬೇಲೂರು, ಹಿಂದೆ ‘ವೇಲಾಪುರಿ’ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತಿತ್ತು. ಇದು ಹೊಯ್ಸಳ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಮೊದಲ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿತ್ತು. ಚೆನ್ನಕೇಶವ ದೇವಸ್ಥಾನ ಬೇಲೂರಿನ ಪ್ರಮುಖ ಆಕರ್ಷಣೆಯಾಗಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಸುಮಾರು 100 ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ಹೊಯ್ಸಳ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಕ್ಕೆ ಉತ್ತಮ ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿನ ಕೆತ್ತನೆಗಳು ವಿಶ್ವಪ್ರಸಿದ್ಧ. ದೇವಾಲಯದ ಹೊರಗಿನ ಗೋಡೆಗಳ ಮೇಲೆ ರಾಮಾಯಣ ಮತ್ತು ಮಹಾಭಾರತದ ಕಥೆಗಳನ್ನು ಕೆತ್ತಲಾಗಿದೆ. ದೇವಾಲಯದ ಒಳಗಿರುವ ಕಂಬಗಳು ಮತ್ತು ಸಣ್ಣ ಶಿಲ್ಪಕೃತಿಗಳು ನೋಡುಗರ ಕಣ್ಮನ ಸೆಳೆಯುತ್ತವೆ. ಇಲ್ಲಿನ ಮದನಿಕಾ ಶಿಲ್ಪಗಳು, ಅವುಗಳ ನಾಜೂಕಿನ ಕೆತ್ತನೆಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿವೆ.

 ಹಳೇಬೀಡು, ಹಿಂದೆ ‘ದೋರಸಮುದ್ರ’ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತಿತ್ತು. ಇದು ಹೊಯ್ಸಳರ ನಂತರದ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿತ್ತು. ವಿದೇಶಿ ಆಕ್ರಮಣಗಳಿಂದ ಈ ನಗರವು ಪದೇ ಪದೇ ಹಾನಿಗೊಳಗಾಯಿತು. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಇದನ್ನು ‘ಹಳೇಬೀಡು’ (ಹಳೆಯ ಅಥವಾ ನಾಶವಾದ ನಗರ) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಯಿತು. ಹೊಯ್ಸಳೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯ ಇದು ಹಳೇಬೀಡಿನ ಪ್ರಮುಖ ಆಕರ್ಷಣೆ. ಈ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಹನ್ನೆರಡನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ಎರಡು ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ – ಹೊಯ್ಸಳೇಶ್ವರ ಮತ್ತು ಶಾಂತಲೇಶ್ವರ. ಹಳೇಬೀಡಿನ ಕೆತ್ತನೆಗಳು ಬೇಲೂರಿನ ಕೆತ್ತನೆಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಮತ್ತು ವಿವರವಾಗಿವೆ. ಇಲ್ಲಿನ ಗೋಡೆಗಳ ಮೇಲೆ ದೇವರುಗಳು, ಪುರಾಣದ ಕಥೆಗಳು, ನರ್ತಕರು, ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು ಚಿಕ್ಕದಾಗಿ, ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ಕೆತ್ತಲಾಗಿದೆ. ದೇವಾಲಯವು ಅಕ್ಷರಶಃ ಕೆತ್ತಿದ ಕಾವ್ಯದಂತೆ ಭಾಸವಾಗುತ್ತದೆ.

ಚೆನ್ನಕೇಶವ ದೇವಾಲಯ ಮತ್ತು ಹೊಯ್ಸಳೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳು ಈ ಐತಿಹಾಸಿಕ ನಗರದಲ್ಲಿ ಎರಡು ಪ್ರಮುಖ ಪ್ರೇಕ್ಷಣೀಯ ಸ್ಥಳಗಳಾಗಿವೆ. ಮತ್ತು ಕರ್ನಾಟಕದ ಅದ್ಭುತ ಕರಕುಶಲತೆಗೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿವೆ.

ಚಿಕ್ಕಮಗಳೂರು:

ಚಿಕ್ಕಮಗಳೂರು ಎಂಬ ಹೆಸರು ಕನ್ನಡದ “ಚಿಕ್ಕ ಮಗಳ ಊರು” ಎಂಬ ಪದದಿಂದ ಬಂದಿದೆ. ದಂತಕಥೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ಸಕ್ರಾಯಪಟ್ಟಣದ ಅಂದಿನ ಮುಖ್ಯಸ್ಥನಾದ ರುಕ್ಮಾಂಗದ ಎಂಬ ರಾಜನು ತನ್ನ ಇಬ್ಬರು ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಹಿರಿಯ ಮತ್ತು ಕಿರಿಯ ಮಗಳ ಊರು ಎಂದು ಎರಡು ಸ್ಥಳಗಳನ್ನು ಉಡುಗೊರೆಯಾಗಿ ನೀಡಿದ್ದ. ಈ ಕಿರಿಯ ಮಗಳ ಊರೇ ಚಿಕ್ಕಮಗಳೂರು ಎಂದು ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಯಾಗಿದೆ. ಕರ್ನಾಟಕದ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸ್ಥಳಗಳು ಕಾಫಿ ತೋಟಗಳಿಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದು, ಇದನ್ನು “ಕರ್ನಾಟಕದ ಕಾಫಿನಾಡು” ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿನ ತಂಪಾದ ಹವಾಮಾನ, ಹಚ್ಚ ಹಸಿರಿನ ಪ್ರಕೃತಿ ಮತ್ತು ಅಂತ್ಯವಿಲ್ಲದ ಕಾಫಿ ತೋಟಗಳು ಪ್ರವಾಸಿಗರನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತವೆ.  ವೀರನಾರಾಯಣ ದೇವಸ್ಥಾನ ಮತ್ತು ಹೊಯ್ಸಳ ಯುಗದ ದೇವಾಲಯಗಳಂತಹ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸ್ಥಳಗಳನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು. ಇದರ ಶ್ರೀಮಂತ ಇತಿಹಾಸವು ನೈಸರ್ಗಿಕ ಸೌಂದರ್ಯದೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜಿಸಲ್ಪಟ್ಟು ಈ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಅನನ್ಯವಾಗಿಸುತ್ತದೆ.

ಚಿಕ್ಕಮಗಳೂರಿನ ಪ್ರಮುಖ ಆಕರ್ಷಣೆ ಸ್ಥಳಗಳಾದ ಮುಳ್ಳಯ್ಯನಗಿರಿ, ಬಾಬಾ ಬುಡನ್ ಗಿರಿ, ಕೆಮ್ಮಣ್ಣುಗುಂಡಿ, ಹೆಬ್ಬೆ ಜಲಪಾತ, ಭದ್ರಾ ವನ್ಯಜೀವಿ ಧಾಮ, ಶೃಂಗೇರಿ ಶಾರದಾ ಪೀಠ, ಕಾಫಿತೋಟಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದು ಪ್ರಕೃತಿ ಸೌಂದರ್ಯ, ಸಾಹಸ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ಮತ್ತು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ನೆಲೆಗಳ ಅದ್ಭುತ ಸಂಗಮವಾಗಿದೆ.

ಸಾಗರ:

ಸಾಗರವು ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಪ್ರಮುಖ ತಾಲ್ಲೂಕುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದ್ದು, ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಪಟ್ಟಣ. ಈ ಪಟ್ಟಣವು ಐತಿಹಾಸಿಕ ದೇವಾಲಯಗಳು ಮತ್ತು ಕೋಟೆಗಳಿಗೆ, ದಟ್ಟವಾದ ಕಾಡುಗಳು, ಸುಂದರ ಜಲಪಾತಗಳು ಮತ್ತು ಐತಿಹಾಸಿಕ ತಾಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು. ಇದು ಮಲೆನಾಡಿನ ಭಾಗವಾಗಿದ್ದು, ಪ್ರಕೃತಿ ಸೌಂದರ್ಯಕ್ಕೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ಸಾಗರ ಎಂಬ ಹೆಸರು, ಇಲ್ಲಿನ ಸದಾಶಿವ ಸಾಗರ ಎಂಬ ದೊಡ್ಡ ಕೊಳದಿಂದ ಬಂದಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಕೆಳದಿ ನಾಯಕ ಶಿವಪ್ಪ ನಾಯಕನು ನಿರ್ಮಿಸಿದ್ದನು. ದೊಡ್ಡ ಕೊಳಕ್ಕೆ ‘ಸಾಗರ’ (ಸರೋವರ) ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಿದ್ದರಿಂದ ಊರಿಗೂ ಅದೇ ಹೆಸರು ಬಂದಿದೆ. ಇದು ಕೆಳದಿ ನಾಯಕರ ಮೂಲ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿತ್ತು. ಇಲ್ಲಿರುವ ರಾಮೇಶ್ವರ, ವೀರಭದ್ರ ಮತ್ತು ಪಾರ್ವತಿ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಸಾಗರದ ಕೋಟೆ ಮತ್ತು ಜೋಗ್ ಜಲಪಾತಗಳು ಈ ಸ್ಥಳದ ಎರಡು ಪ್ರಮುಖ ಆಕರ್ಷಣೆಗಳಾಗಿವೆ, ಜೋಗ ಜಲಪಾತ: ಇದು ಭಾರತದ ಅತಿ ಎತ್ತರದ ಜಲಪಾತಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಶರಾವತಿ ನದಿಯು ನಾಲ್ಕು ಕವಲುಗಳಾಗಿ ಧುಮುಕುವ ಈ ಜಲಪಾತದ ಸೌಂದರ್ಯ ಮಳೆಗಾಲದಲ್ಲಿ ಉತ್ತುಂಗಕ್ಕೇರುತ್ತದೆ. ಇದು ಸಾಗರದಿಂದ ಸುಮಾರು 30 ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಕರ್ನಾಟಕದ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿಇದು ಬಹಳ ಆಸಕ್ತಿದಾಯಕವಾದ ಸ್ಥಳವಾಗಿದೆ.

ಬಳ್ಳಾರಿ:

ಬಳ್ಳಾರಿಯು ಕರ್ನಾಟಕದ ಪ್ರಮುಖ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮತ್ತು ಕೈಗಾರಿಕಾ ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು. ಇದು ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರು ಗಣಿಗಾರಿಕೆ ಮತ್ತು ಉಕ್ಕಿನ ಉದ್ಯಮಕ್ಕೆ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿನ ಬೃಹತ್ ಬಂಡೆಗಳು ಮತ್ತು ಎತ್ತರದ ಬೆಟ್ಟಗಳ ಭೂಪ್ರದೇಶವು ಈ ನಗರಕ್ಕೆ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ನೋಟವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಬಳ್ಳಾರಿ ನಗರವು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಕೋಟೆಗಳು ಮತ್ತು ದೇವಾಲಯಗಳಿಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದು, ಒಂದೇ ಬೃಹತ್ ಕಲ್ಲಿನ ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲೆ ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ಈ ಕೋಟೆಯು, ಹೈದರ್ ಅಲಿ ಮತ್ತು ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ನಡುವಿನ ಹೋರಾಟಗಳಿಗೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ. ಕೋಟೆಯ ಕೆಳಗಿರುವ ನಗರವು ಆಧುನಿಕ ಜೀವನಕ್ಕೆ ಒಂದು ಸಂಕೇತವಾಗಿದೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಬಳ್ಳಾರಿ ಕೋಟೆ ಮತ್ತು ವಿರೂಪಾಕ್ಷ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಕರ್ನಾಟಕದ ಇತಿಹಾಸದ ಪ್ರಮುಖ ಸ್ಮಾರಕಗಳಾಗಿದ್ದು, ಈ ಪ್ರದೇಶದ ಶ್ರೀಮಂತ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.

ಬಳ್ಳಾರಿಯು ಕ್ರಿ.ಪೂ 5 ನೇ ಶತಮಾನದಷ್ಟು ಹಿಂದಿನ ಶ್ರೀಮಂತ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಚೀನ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಈ ನಗರವು ವ್ಯಾಪಾರ ಮತ್ತು ವಾಣಿಜ್ಯದ ಪ್ರಮುಖ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿತ್ತು, ಶಾತವಾಹನರ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ (ಕ್ರಿ.ಶ. 1 ನೇ ಶತಮಾನ), ಬಳ್ಳಾರಿಯು ರಾಜ್ಯದ ಆಡಳಿತಗಾರರು ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ದೇವಾಲಯಗಳು, ಕೋಟೆಗಳು ಮತ್ತು ಅರಮನೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವುದರೊಂದಿಗೆ ಒಂದು ಮಹತ್ವದ ಅಧಿಕಾರ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿತ್ತು. ನಂತರ ಕ್ರಿ.ಶ. 13 ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ, ಬಳ್ಳಾರಿ ಕಾಕತೀಯ ರಾಜವಂಶದ ಆಳ್ವಿಕೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿತು, ಕ್ರಿ.ಶ. 14-16 ನೇ ಶತಮಾನಗಳು ನಗರವನ್ನು ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿತು, ಇದು ಡೆಕ್ಕನ್ ಸುಲ್ತಾನರ ವಿರುದ್ಧದ ಹೋರಾಟದಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಭದ್ರಕೋಟೆಯಾಗಿತ್ತು. ಕ್ರಿ.ಶ. 17 ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ, ಬಳ್ಳಾರಿ ಮೊಘಲ್ ಆಳ್ವಿಕೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿತು, ನಗರವು ಆಡಳಿತ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಾರದ ಪ್ರಮುಖ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿತು. 18 ನೇ ಶತಮಾನದ ಉತ್ತರಾರ್ಧದಲ್ಲಿ, ಬಳ್ಳಾರಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿ ಆಳ್ವಿಕೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿತು, ನಗರವು ಹೈದರಾಬಾದ್ ರಾಜಪ್ರಭುತ್ವದ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಆಡಳಿತ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿತ್ತು. 1947 ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರ, ಬಳ್ಳಾರಿ ಹೊಸದಾಗಿ ರೂಪುಗೊಂಡ ಕರ್ನಾಟಕ ಮತ್ತು ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ ರಾಜ್ಯದ ಗಡಿ ಭಾಗವಾಯಿತು.

ಕೋಲಾರ:

ಕೋಲಾರವು ಹಿಂದೆ ಕೋಲಾರ ಚಿನ್ನದ ಗಣಿ (KGF) ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತಿದ್ದ ಚಿನ್ನದ ಗಣಿಗಳಿಗೆ ವಿಶ್ವಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿತ್ತು. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಚಿನ್ನ ಉತ್ಪಾದನೆಯಾಗುತ್ತಿದ್ದ ಸ್ಥಳ ಇದಾಗಿತ್ತು. ಕರ್ನಾಟಕದ ಪ್ರಮುಖ ಕೃಷಿ ಕೇಂದ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು. ವಿಶೇಷವಾಗಿ, ಇದು “ಕರ್ನಾಟಕದ ತೋಟಗಾರಿಕೆ ಕೇಂದ್ರ” ಎಂದೇ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿದ್ದು, ಕೋಲಾರವನ್ನು “ಟೊಮ್ಯಾಟೊ ರಾಜಧಾನಿ” ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಟೊಮ್ಯಾಟೊ ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ಒಂದಾಗಿದೆ.  ಕೋಲಾರವು ಗಂಗ ರಾಜವಂಶದ ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿತ್ತು. ಈ ಪ್ರದೇಶವು ಚೋಳರು, ಹೊಯ್ಸಳರು ಮತ್ತು ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದಂತಹ ಅನೇಕ ರಾಜವಂಶಗಳ ಆಳ್ವಿಕೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿತ್ತು. ಇದು ಚಿನ್ನದ ಗಣಿಗಳಿಂದಾಗಿ ಬ್ರಿಟಿಷರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿತ್ತು. ಈ ಗಣಿಗಳ ವೈಭವದ ಕುರಿತಾದ ಕಥೆಗಳು ಇಂದಿಗೂ ಪ್ರಚಲಿತದಲ್ಲಿವೆ. ಕೋಲಾರವು ಪ್ರಾಚೀನ ದೇವಾಲಯಗಳು ಮತ್ತು ಗಣಿಗಾರಿಕೆ ಇತಿಹಾಸಕ್ಕೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ಈ ಗಮನಾರ್ಹ ತಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಕೋಲಾರಮ್ಮ ದೇವಸ್ಥಾನ ಮತ್ತು ಸೋಮೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ. ಕರ್ನಾಟಕದ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಈ ನಗರವು ಪ್ರಮುಖ ತಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ.

ಬೀದರ್:

ಬೀದರ್ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಪ್ರಮುಖ ಐತಿಹಾಸಿಕ ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ಹಿಂದಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ “ಬಿದಿರಿನ ನಗರ” ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಿದ್ದರು. ಒಂದು ವಾದದ ಪ್ರಕಾರ, ಈ ಪ್ರದೇಶವು ಹಿಂದೆ ದಟ್ಟವಾದ ಬಿದಿರು (Bamboo) ಕಾಡುಗಳಿಂದ ಆವರಿಸಿತ್ತು. ಆದ್ದರಿಂದ, “ಬಿದಿರು” ಎಂಬ ಪದದಿಂದ “ಬೀದರ್” ಎಂಬ ಹೆಸರು ಬಂದಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇನ್ನೊಂದು ಐತಿಹ್ಯದ ಪ್ರಕಾರ, ಪ್ರಾಚೀನ ಮಹಾಭಾರತದ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ವಿದುರನ (Vidura) ರಾಜಧಾನಿಯಾಗಿದ್ದರಿಂದ ಇದನ್ನು ವಿದುರ ನಗರ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಿದ್ದರು. ಕಾಲಕ್ರಮೇಣ ವಿದುರ ನಗರವೇ ಬೀದರ್ ಆಗಿ ಮಾರ್ಪಟ್ಟಿದೆ ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆಯೂ ಇದೆ.

ಬೀದರ್ ಕರ್ನಾಟಕದ ಒಂದು ಮಹತ್ವದ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದ್ದು ಬೀದರ್ ಕೋಟೆಯು ಬೀದರ್ ನಗರದ ಪ್ರಮುಖ ಆಕರ್ಷಣೆ ಈ ಕೋಟೆ. ಇದನ್ನು 15ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಅಹಮದ್ ಶಾ ವಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದರು, ಕೋಟೆಯೊಳಗೆ ರಂಗೀನ್ ಮಹಲ್, ಗಗನ್ ಮಹಲ್, ದರ್ಬಾರ್ ಹಾಲ್ ಮತ್ತು ತಖ್ತ್ ಮಹಲ್ ನೋಡಬಹುದು. ಇನ್ನು ಮೂಂತಾದ ಸ್ಥಳಗಳಾದ ಗುರುದ್ವಾರಾ ಗುರು ನಾನಕ್ ಝೀರಾ ಸಾಹಿಬ್, ಚೌಬಾರಾ, ಝಿರಾನಿ ನರಸಿಂಹ ಗುಹೆ, ಮಹಮ್ಮದ್ ಗವಾನ್ ಮದರಸಾ ಹಾಗೂ ಉತ್ತಮ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿರುವ ಕೋಟೆಗಳು ಮತ್ತು ಸ್ಮಾರಕಗಳು ಬಹಮನಿ ಸುಲ್ತಾನರ ವೈಭವವನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತವೆ. ಬೀದರ್ ಕೋಟೆ ಮತ್ತು ಬಹಮನಿ ಸಮಾಧಿಗಳು ಕರ್ನಾಟಕದ ಎರಡು ಪ್ರಮುಖ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸ್ಮಾರಕಗಳಾಗಿವೆ.

ರಾಯಚೂರು:

ರಾಯಚೂರು ಕೋಟೆ ಮತ್ತು ಭೀಮನ ದೇವಾಲಯ ಸೇರಿದಂತೆ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಕೋಟೆಗಳು ಮತ್ತು ದೇವಾಲಯಗಳಿಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ರಾಯಚೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯು ಕೇವಲ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರದೇಶವಲ್ಲ, ಇದು ಕರ್ನಾಟಕದ “ರೈಸ್ ಬೌಲ್” ಎಂದೂ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಇಲ್ಲಿ ಭತ್ತದ ಬೆಳೆಯು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ರಾಯಚೂರು ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಮೂಲದ ಬಗ್ಗೆ ಹಲವು ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳಿವೆ. ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ನಂಬಿಕೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ಈ ಹೆಸರು ‘ರಾಯ’ ಮತ್ತು ‘ಊರು’ ಎಂಬ ಎರಡು ಕನ್ನಡ ಪದಗಳಿಂದ ಬಂದಿದೆ. “ರಾಯ” ಎಂದರೆ ರಾಜ ಅಥವಾ ರಾಜರು, ಮತ್ತು “ಊರು” ಎಂದರೆ ಊರು ಅಥವಾ ನಗರ. ಹಿಂದಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಈ ಪ್ರದೇಶವು ಹಲವು ರಾಜರ ಆಳ್ವಿಕೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿತ್ತು, ಆದ್ದರಿಂದ ಇದಕ್ಕೆ ‘ರಾಯಚೂರು’ (ರಾಜರ ಊರು) ಎಂದು ಹೆಸರು ಬಂದಿದೆ. ತನ್ನ ಗಮನಾರ್ಹ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ಪರಂಪರೆಯ ಮೂಲಕ ಚಿತ್ರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಈ ನಗರವು ಹೊಂದಿರುವ ಇತಿಹಾಸದ ಸಮೃದ್ಧಿಯು ಇದನ್ನು ಗಮನಾರ್ಹ ತಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದನ್ನಾಗಿ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಪ್ರಮುಖ ಪ್ರವಾಸಿ ತಾಣಗಳಾದ ರಾಯಚೂರು ಕೋಟೆ, ಮಸ್ಕಿ, ಮುದಗಲ್ ಕೋಟೆ, ಹಟ್ಟಿ ಚಿನ್ನದ ಗಣಿ, ಜಲದುರ್ಗ ಕೋಟೆ ಮತ್ತು ಕಲ್ಲೂರು ಮಹಾಲಕ್ಷ್ಮೀ ದೇವಾಲಯ, ಪಂಚಮುಖಿ ಆಂಜನೇಯ ದೇವಸ್ಥಾನ (ಗಾಣದಾಳ), ಮತ್ತು ಮಾನ್ವಿಯಲ್ಲಿರುವ ಜಗನ್ನಾಥದಾಸರ ದೇವಸ್ಥಾನ ಪ್ರಮುಖ ಧಾರ್ಮಿಕ ಸ್ಥಳಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.

ರಾಯಚೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಇತಿಹಾಸವು ಬಹಳ ಪ್ರಾಚೀನವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಹಲವು ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಗಳ ಆಳ್ವಿಕೆಗೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ. ಕ್ರಿ.ಪೂ. 300ರ ಮೊದಲು ಈ ಪ್ರದೇಶವು ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಅಶೋಕನ ಮೌರ್ಯ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಭಾಗವಾಗಿತ್ತು. ಮಸ್ಕಿಯಲ್ಲಿರುವ ಅಶೋಕನ ಶಿಲಾಶಾಸನವು ಇದಕ್ಕೆ ಪ್ರಮುಖ ಪುರಾವೆಯಾಗಿದೆ. ಮೌರ್ಯರ ನಂತರ ಶಾತವಾಹನರು ಮತ್ತು ಮೊದಲ ಕರ್ನಾಟಕ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ, ವಾದ ಕದಂಬರು ಈ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಆಳಿದರು. ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟರು, ಚಾಲುಕ್ಯರು ಮತ್ತು ಕಾಕತೀಯರು ಕ್ರಿ.ಶ. 1294 ರಲ್ಲಿ ಕಾಕತೀಯ ರಾಣಿ ರುದ್ರಮ್ಮ ದೇವಿಯ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ರಾಯಚೂರು ಕೋಟೆಯನ್ನು ಇನ್ನಷ್ಟು ಬಲಪಡಿಸಿದರು. ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ಬಹಮನಿ ಸುಲ್ತಾನರ ನಡುವೆ ರಾಯಚೂರು ದೋಆಬ್ (ಕೃಷ್ಣಾ ಮತ್ತು ತುಂಗಭದ್ರಾ ನದಿಗಳ ನಡುವಿನ ಫಲವತ್ತಾದ ಪ್ರದೇಶ) ಪ್ರದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಹಲವು ಯುದ್ಧಗಳು ನಡೆದವು. ವಿಜಯನಗರದ ಅರಸರಾದ ಕೃಷ್ಣದೇವರಾಯನು ರಾಯಚೂರು ಕೋಟೆಯ ಉತ್ತರ ದ್ವಾರವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದನು. ನಂತರ ಈ ಪ್ರದೇಶವು ಬಿಜಾಪುರ ಆದಿಲ್ ಶಾಹಿಗಳು, ಮೊಘಲರು ಮತ್ತು ಹೈದರಾಬಾದ್ ನಿಜಾಮರ ಆಳ್ವಿಕೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿತ್ತು. ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ನಂತರ 1956ರಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ಭಾಗವಾಯಿತು.

ಸೋಮನಾಥಪುರ:

ನರಸಿಂಹ IIIರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸೇನಾ ದಂಡನಾಯಕನಾಗಿದ್ದ  ಸೋಮನಾಥನು ಕ್ರಿ.ಶ 1268 ರಲ್ಲಿ ಈ ಚನ್ನಕೇಶವ ದೇವಸ್ಥಾನವನ್ನು ಕಟ್ಟಿಸಿದನು. ಇವನ ಹೆಸರಿನಿಂದಲೇ ಆ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಸೋಮನಾಥಪುರ ಎಂಬ ಹೆಸರು ಬಂದಿತು. ಇದು ಹೊಯ್ಸಳ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಕಲಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಾಧನೆಗಳನ್ನು ಸಾರುತ್ತದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯವು ಹೊಯ್ಸಳ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಕ್ಕೆ, ಹೊಯ್ಸಳ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಕರಕುಶಲತೆ ಮತ್ತು ವೈಭವಕ್ಕೆ ಉತ್ತಮ ನಿದರ್ಶನದ ಜೊತೆಗೆ ಒಂದು ಉತ್ಕೃಷ್ಟ ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿದೆ. ದೇವಾಲಯದ ಪ್ರವೇಶದ್ವಾರದ ಕಲ್ಲಿನ ಚಪ್ಪಡಿಯ ಮೇಲೆ ದೇವಾಲಯದ ಇತಿಹಾಸ ಮತ್ತು ನಿರ್ಮಾಣವನ್ನು ವಿವರಿಸುವ ಹಳೆಯ ಕನ್ನಡ ಶಾಸನಗಳಿವೆ.  ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ರಾಮಾಯಣ, ಮಹಾಭಾರತ ಮತ್ತು ಭಾಗವತ ಪುರಾಣಗಳ  (ವಿಷ್ಣುವಿನ ಜೀವನ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಕೃಷ್ಣನ ಜೀವನದ) ದೃಶ್ಯಗಳನ್ನು ಕೆತ್ತಲಾಗಿದ್ದು, ಕೇಂದ್ರದ ರಚನೆಯು ಹಿಂದೂ ದೇವತೆ ವಿಷ್ಣುವಿನ ರೂಪಗಳಿಗೆ ಮೀಸಲಾದ( ಕೇಶವ, ಜನಾರ್ದನ ಮತ್ತು ವೇಣುಗೋಪಾಲ)ರಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿತವಾದ (ತ್ರಿಕೂಟಾಚಲ) ಮೂರು ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.  ದೇವಾಲಯವು ಒಮ್ಮೆ ಆಕ್ರಮಣಕಾರರಿಂದ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಹಾನಿಗೊಳಗಾಗಿತ್ತು, ಆದರೆ ನಂತರ ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಅರಸರು ಮತ್ತು ಮೈಸೂರು ಒಡೆಯರ್‌ರ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಪುನಃ ನವೀಕರಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ಇಂದಿಗೂ ಪ್ರಮುಖ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಸ್ಮಾರಕವಾಗಿ ಉಳಿದಿದೆ.

ಮಡಿಕೇರಿ:

ಮಡಿಕೇರಿ ತನ್ನ ಇತಿಹಾಸ, ನೈಸರ್ಗಿಕ ಸೌಂದರ್ಯ ಮತ್ತು ವೀರ ಸೇನಾನಿಗಳ ತವರೂರಾಗಿ ಕರ್ನಾಟಕದ ಹೆಮ್ಮೆಯಾಗಿದೆ. ಮಡಿಕೇರಿಯು ಸುಮಾರು ಎರಡು ಶತಮಾನಗಳ ಕಾಲ (1633-1834) ಹಾಲೇರಿ ರಾಜರ ಆಡಳಿತಕ್ಕೆ ಒಳಪಟ್ಟಿತ್ತು. ಇವರು ಕೊಡಗಿನ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಮತ್ತು ಆಡಳಿತಕ್ಕೆ ದೊಡ್ಡ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ.   ಮಡಿಕೇರಿಯ ಹಳೆಯ ಹೆಸರು “ಮುದ್ದುರಾಜ ಕೇರಿ”. ಹಾಲೇರಿ ರಾಜವಂಶದ ರಾಜನಾದ ಮುದ್ದುರಾಜ (1633-1687) ಇಲ್ಲಿ ಒಂದು ಕೋಟೆಯನ್ನು ಕಟ್ಟಿಸಿ, ಅದನ್ನು ತನ್ನ ರಾಜಧಾನಿಯನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡನು. ಅವನ ಹೆಸರಿನಿಂದಲೇ ಈ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಮುದ್ದುರಾಜ ಕೇರಿ ಎಂಬ ಹೆಸರು ಬಂದಿತು. ಕಾಲಕ್ರಮೇಣ, ಇದು “ಮಡಿಕೇರಿ” ಎಂದು ಜನಪ್ರಿಯವಾಯಿತು. ಮುದ್ದುರಾಜನು ಕಟ್ಟಿಸಿದ ಮಡಿಕೇರಿ ಕೋಟೆಯನ್ನು ಮಣ್ಣಿನಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದ್ದು. ನಂತರ ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ್ ಇದನ್ನು ನವೀಕರಿಸಿ, ಗ್ರಾನೈಟ್ ಕಲ್ಲಿನಿಂದ ಪುನರ್ನಿರ್ಮಿಸಿದನು. 1834ರಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷರು ಕೊಡಗು ಮತ್ತು ಮಡಿಕೇರಿಯನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡ ನಂತರ, ಬ್ರಿಟಿಷರು ಇದನ್ನು ತಮ್ಮ ಆಡಳಿತ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿ ಬಳಸಿದರು. ಈ ಕೋಟೆಯೊಳಗೆ ಒಂದು ಅರಮನೆ, ಒಂದು ಚರ್ಚ್ ಮತ್ತು ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯವಿದೆ. ಮಡಿಕೇರಿಯು ಬ್ರಿಟಿಷರ ಭಾರತದ ಆಡಳಿತದಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಕೇಂದ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿತ್ತು. ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಾನಂತರ 1956 ರಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯ ರಚನೆಯಾದಾಗ, ಕೊಡಗು ಒಂದು ಜಿಲ್ಲೆಯಾಗಿ ಮಡಿಕೇರಿ ಅದರ ಜಿಲ್ಲಾ ಕೇಂದ್ರವಾಯಿತು.

ಓಂಕಾರೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯವನ್ನು 1820 ರಲ್ಲಿ ಹಾಲೇರಿ ರಾಜ ಲಿಂಗರಾಜೇಂದ್ರ II ನಿರ್ಮಿಸಿದನು. ಈ ದೇವಾಲಯವು ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಮತ್ತು ಗೋಥಿಕ್ ಶೈಲಿಯ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ವಿಶಿಷ್ಟ ಮಿಶ್ರಣವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.       ರಾಜಾ ಸೀಟ್ ಕೊಡಗಿನ ರಾಜರು ಸೂರ್ಯಾಸ್ತವನ್ನು ನೋಡಲು, ಕುಳಿತು ಕಣಿವೆಗಳು ಮತ್ತು ಬೆಟ್ಟಗಳ ಸುಂದರ ನೋಟವನ್ನು ಆನಂದಿಸುತ್ತಿದ್ದರಿಂದ ಇದಕ್ಕೆ “ರಾಜಾ ಸೀಟ್” ಎಂದು ಹೆಸರು ಬಂದಿತು. ಇದು ಇಂದು ಪ್ರಮುಖ ಪ್ರವಾಸಿ ತಾಣವಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿನ ಸುಂದರವಾದ ಕಾಫಿ ತೋಟಗಳು ಪ್ರವಾಸಿಗರನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತವೆ. ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳ ಹಸಿರಿನ ನಡುವೆ ಇರುವ ಕಾಫಿ ತೋಟಗಳ ನೋಟವು ಮನಮೋಹಕವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಹೀಗಾಗಿ, ಮಡಿಕೇರಿಯು ಕೇವಲ ಒಂದು ಪ್ರವಾಸಿ ತಾಣವಾಗಿ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ, ಕಾಫಿ ಉತ್ಪಾದನೆಯ ಪ್ರಮುಖ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿ “ಕಾಫಿನಾಡು” ಎಂಬ ಹೆಸರನ್ನು ಗಳಿಸಿದೆ.

ದಾಂಡೇಲಿ:

ದಾಂಡೇಲಿ, ಕರ್ನಾಟಕದ ಉತ್ತರ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿರುವ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಪ್ರವಾಸಿ ತಾಣ. ದಟ್ಟವಾದ ಕಾಡು ಮತ್ತು ಸಾಹಸ ಕ್ರೀಡೆಗಳಿಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ಆರಂಭಿಕ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ದಾಂಡೇಲಿ ಪ್ರದೇಶವು ಬ್ರಿಟಿಷರ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಮರದ ವ್ಯಾಪಾರ ಮತ್ತು ಕಾಗದ ಉದ್ಯಮಕ್ಕೆ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿತ್ತು. ಬ್ರಿಟಿಷರು ಇಲ್ಲಿ ದಟ್ಟವಾದ ಅರಣ್ಯಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಮರದ ದಿಮ್ಮಿಗಳನ್ನು ಸಾಗಿಸಲು ಕಾಳಿ ನದಿಯನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಬಂದ ನಂತರದಲ್ಲಿ ಏಷ್ಯಾ ಪೆಸಿಫಿಕ್ ಪೇಪರ್ ಮಿಲ್ಸ್ (APPM) ಸ್ಥಾಪನೆಯಾದ ನಂತರ ದಾಂಡೇಲಿ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಕೈಗಾರಿಕಾ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿ ಬೆಳೆಯಿತು. ಇದಾದ ನಂತರ ಪ್ರಮುಖ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು ತಲೆ ಎತ್ತಿದವು. ಪ್ಲೈವುಡ್ ಮತ್ತು ಫೆರೊ ಮ್ಯಾಂಗನೀಸ್ ಕಾರ್ಖಾನೆಗಳೂ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾದವು.

ದಾಂಡೇಲಿ ನಿಸರ್ಗ, ವನ್ಯಜೀವಿ ಮತ್ತು ಸಾಹಸ ಕ್ರೀಡೆಗಳ ಅದ್ಭುತ ಮಿಶ್ರಣವಾಗಿದ್ದು, ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕದ ಪ್ರಮುಖ ಪ್ರವಾಸಿ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದ್ದು, ದಾಂಡೇಲಿ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯ ಇದು ಕರ್ನಾಟಕದ ಎರಡನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ವನ್ಯಜೀವಿ ಧಾಮವಾಗಿದ್ದು, ದಟ್ಟವಾದ ಹಸಿರು ಕಾಡುಗಳಿಂದ ಆವರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಹುಲಿ, ಚಿರತೆ, ಕಪ್ಪು ಚಿರತೆ (Black Panther), ಆನೆ, ಕರಡಿ, ಜಿಂಕೆ ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ಜಾತಿಯ ಪಕ್ಷಿಗಳನ್ನು ನೋಡಬಹುದು. ಪಕ್ಷಿ ವೀಕ್ಷಣೆಗೆ ಇದು ಸೂಕ್ತ ಸ್ಥಳ. ಇಲ್ಲಿ ಹಾರ್ನ್‌ಬಿಲ್‌ನಂತಹ ಅಪರೂಪದ ಪಕ್ಷಿಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ದಾಂಡೇಲಿಯು ಕಾಳಿ ನದಿಯ ದಡದಲ್ಲಿದ್ದು, ಕಾಳಿ ನದಿಗೆ ಅಡ್ಡಲಾಗಿ ಕಟ್ಟಿರುವ ಸೂಪಾ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಜಲಾಶಯವಾಗಿದೆ. ಇದರ ಸುತ್ತಲಿನ ಪ್ರಾಕೃತಿಕ ಸೌಂದರ್ಯವು ಅದ್ಭುತವಾಗಿದೆ. ಬೋಟಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯಾಸ್ತ ವೀಕ್ಷಣೆಗೆ ಇದು ಉತ್ತಮ ಸ್ಥಳ.

ಚಿತ್ರದುರ್ಗ:

ಚಿತ್ರದುರ್ಗದ ಇತಿಹಾಸವು ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಚಿತ್ರದುರ್ಗ ನಾಯಕರ ಆಡಳಿತದೊಂದಿಗೆ ನಂಟು ಹೊಂದಿದೆ. ನಾಯಕರು ಸುಮಾರು 200 ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಈ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಆಳಿದರು. ಕೋಟೆಯನ್ನು ಒಳಗೆ ಏಳು ಸುತ್ತುಗಳಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದ್ದು, ಅದು ಶತಮಾನಗಳ ಕಾಲ ಆಕ್ರಮಣಕಾರರ ವಿರುದ್ಧ ರಕ್ಷಣೆ ಒದಗಿಸಿದೆ. ಮದಕರಿ ನಾಯಕನು ಚಿತ್ರದುರ್ಗದ ಕೊನೆಯ ಮತ್ತು ಅತಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ದೊರೆ. ಮದಕರಿ ನಾಯಕ IV ಬ್ರಿಟಿಷರ ವಿರುದ್ಧ ಮತ್ತು ಮೈಸೂರಿನ ಹೈದರ್ ಅಲಿಯ ವಿರುದ್ಧ ಪ್ರಬಲ ಪ್ರತಿರೋಧ ಒಡ್ಡಿದನು. ಈ ಕೋಟೆಯ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಒನಕೆ ಓಬವ್ವ ಎಂಬ ಕೆಚ್ಚೆದೆಯ ಮಹಿಳೆಯ ಹೆಸರು ಅಜರಾಮರವಾಗಿದೆ. ಕೋಟೆಯ ಒಂದು ರಹಸ್ಯ ದ್ವಾರದಿಂದ ಒಳನುಗ್ಗಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಹೈದರ್ ಅಲಿಯ ಸೈನಿಕರನ್ನು, ಆಕೆ ಒನಕೆಯಿಂದಲೇ ಹೊಡೆದು ಸದೆಬಡಿದು ವೀರಮರಣವನ್ನಪ್ಪಿದಳು. ಆಕೆಯ ಕೆಚ್ಚೆದೆ ಇಂದಿಗೂ ಇಲ್ಲಿನ ಜನರ ಸ್ಫೂರ್ತಿಯಾಗಿದೆ. ಚಿತ್ರದುರ್ಗದ ಪ್ರವಾಸಿ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ದುರ್ಗಾದ ಕೋಟೆಯು ಚಿತ್ರದುರ್ಗದ ಹೃದಯ. ಈ ಕೋಟೆಯು ಅನೇಕ ದೇವಾಲಯಗಳು, ನೀರು ಸಂಗ್ರಹಣಾ ತೊಟ್ಟಿಗಳು ಮತ್ತು ಕೋಟೆಯ ಗೋಡೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಕೋಟೆಯ ಒಳಗಿರುವ ಏಳು ಸುತ್ತುಗಳ ಕೋಟೆಗಳು ಪ್ರವಾಸಿಗರನ್ನು ಬೆರಗುಗೊಳಿಸುತ್ತವೆ. ಹಾಗೂ ದುರ್ಗಾದ ಸಮೀಪದ ವಾಣಿ ವಿಲಾಸ ಸಾಗರ ಇದನ್ನು ‘ಮಾರಿ ಕಣಿವೆ’ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಚಿತ್ರದುರ್ಗದಿಂದ ಸುಮಾರು 40 ಕಿ.ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಒಂದು ಅಣೆಕಟ್ಟು. ಇದರ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಪ್ರಕೃತಿ ಸೌಂದರ್ಯವು ಮನಮೋಹಕವಾಗಿದೆ. ಒಟ್ಟಾರೇ ಚಿತ್ರದುರ್ಗವು ಕೇವಲ ಒಂದು ಸ್ಥಳವಲ್ಲ, ಅದು ಧೈರ್ಯ, ತ್ಯಾಗ ಮತ್ತು ಐತಿಹಾಸಿಕ ವೈಭವದ ಕಥೆಗಳನ್ನು ಹೇಳುವ ಒಂದು ಜೀವಂತ ಕೋಟೆಯಾಗಿದೆ.